قلب قلم

گفتگوی حسنا محمدزاده با رومه سراج در رابطه با گفتنی‌های کتاب "پری روز"

مجموعه‌ غزل پری‌روز» سروده‌ی خانم حسنا محمدزاده» به همت انتشارات شهرستان ادب» در زمستان 97 روانه‌ی بازار کتاب شده‌است. این کتاب، به عنوان یکی از دو اثر منتخب جایزه‌ی کتاب سال الوند» به گزینش انجمن علمی نقد ادبی ایران»، شناخته شد. از آنجایی که این مجموعه، پیش از این هم کتاب برگزیده‌ی جایزه‌ی شعر انقلاب» بوده‌است، ضمن تبریک به سرکار خانم محمدزاده و جامعه‌ی ادبی کاشان به گفتگویی مختصر با سراینده‌اش، در مورد گفتنی‌های این اثر پرداخته‌ایم. قابل ذکر است که دیگر کتاب‌های این شاعر توانسته‌‌اند پیش از این، جوایزی چون: جایزه‌ی کتاب سال قلم زرین، جایزه کتاب فصل، جایزه 2011 امید دانشگاه لندن، جایزه‌ی جشنواره بین المللی شعر فجر، جایزه‌ی جشنواره‌ی شعر انقلاب و جایزه‌ی کتاب سال پروین و. را به خود اختصاص دهند.

1ـ پری‌روز» عنوانی جذاب و چالش‌برانگیز است که حتی پیش از تورق کتاب، تا مدتی ذهن مخاطب را به خود مشغول می‌کند، دلیل‌تان برای این انتخاب خاص چه بوده‌است؟

شاید شرح و توضیح شاعر، درباره برخی شاعرانگی‌ها درست نباشد چرا که گره‌گشایی و تأویل آن‌ها در ذهن مخاطب، جذابیت و اثرگذاری دوچندان دارد. اما در پاسخ به سؤالتان باید بگویم پری روز»، با این شیوه‌ی نوشتاری، نوعی آشنایی‌زدایی واژگانی است. تا پیش از این چشم و ذهن ما به قید زمان پریروز» آشنا بوده‌است اما در اینجا ذهنیات ما به هم می‌ریزد و به سمت معانی و تصاویر احتمالی نهفته در این واژه که حاصل گره‌خوردگی دو واژه‌ی پری» و روز» در قالب یک کلمه است، جذب می‌شود. برخی از اسطوره‌شناسان معتقدند که در ایران باستان و پیش از دین زرتشت پری» ایزدبانوی باروری و زایش بوده‌است کسی که آتش عشق را در نهاد انسانها برمی‌افروخته است. اما در اعتقادات زرتشتیان از آن به عنوان موجودی اهریمنی یاد شده‌است. با این حال نمی‌توان انکار کرد که همچنان برخی از زرتشتیان برای گرفتن حاجت به دختر شاه پریان» متوسل می‌شوند. و در فرهنگ عامه‌ی ایران پری» چهره‌ای ستودنی دارد که مظهر زیبایی است. تا جایی که برخی از شاعران، معشوق خود، که زنی تمام‌عیار و ستودنی و حتی گاهی ماورایی بوده‌است را، به پری، تشبیه کرده‌اند. روز» هم که همواره در شعر فارسی، بسته به درون‌مایه‌های گوناگون، نماد پاکی، آزادی، پایان ظلم، عدالت، امید و . بوده است. در نتیجه، گره‌خوردگی پری» با روز»، علاوه بر اشاره به برهه‌ای خاص از زمان، می‌تواند به تبیین ارزش و جایگاه زن در رسیدن به امید، عشق، ایمان، آزادی، و به طور کلی والاترین اهداف خلقت، بپردازد. و در یک ترکیب، می‌توان از آن به عنوان: زنِ روزآفرین» یا زاینده‌ی نور»، یاد کرد. حتی در فرهنگ عامه‌ی ما، هنوز در برخی از مناطق، از زن به عنوان چراغ خانه و روشنای زندگی یاد می‌شود. از آنجایی که این کتاب تمی نه و نگاهی امیدبخش دارد. انتخاب این عنوان، بی‌ارتباط با درون‌مایه‌ی اثر نبوده‌است.

2ـ مختصری از تم نه‌ی کتاب برایمان بگویید.

نگی اشعار پری‌روز» بیشتر به طرز نگاه منحصر به فرد یک زن به دنیا و زندگی برمی‌گردد، بی‌آنکه به فمنیست با آن معنای رواج یافته‌اش ختم شود و بی‌شک نه نگریستن به دنیا می‌تواند یافته‌هایی کاملا متفاوت از آنچه مردان می‌بینند را، در پی داشته باشد. این نگی در لایه‌های درونی و جان‌مایه‌ی شعر، اتفاق می‌افتد و ومی ندارد که حتما کلمات مرتبط با دنیای ن، در شعر به کار بروند بلکه در این غزل‌ها، عشق، جامعه، انسان، ت، فقر، مذهب و در یک کلام: زندگی، از پرسپکتیو یا زاویه‌ی دید یک زن، به تصویر درآمده‌است، با دردهای نه‌ای که هیچگاه مردان نمی‌تواند پی به عمق‌شان ببرند.

3ـ علی‌رغم جذابیت خاص اشعار عاشقانه، پیداست که محتوای غزل‌های این کتاب، عاشقانه‌ی صرف نیست و سایر مضامین را هم در برمی‌گیرد.

بهتر است اینگونه بگوییم که سایر مضامین آن هم حول محور عشق می‌چرخند. هسته‌ی اصلی عشق است عشقی که می‌تواند در صورت‌های مختلف، متجلی شود. به عبارت دیگر در این عاشقانه‌ها گاهی من»ِ شاعر فردی است و به عشق زمینی می‌پردازد اگرچه در غالب آنها معشوقی وجود ندارد که وجود خارجی و جسمیت داشته باشد بلکه هدف خود عشق است که شاعر در آن به عظمت روح انسانی عشق می‌ورزد که می‌تواند جسمیت داشته باشد و قابل عشق ورزیدن و محبت بی‌چون و چرا باشد، اما نیست و شاعران ما گاهی بی توجه به اینکه معشوق زن است یا مرد؟ زشت است یا زیبا؟ وفادار است یا بی وفا؟ تنها به حقیقتی مطلق عشق ورزیده‌اند که برآمده از روح متعالی بشر است و نوعی عشق ورزیدن به خوبی‌ها و زیبایی‌هاست. اما گاهی هم من» شاعر شخصی نیست. و به من اجتماعی» و من انسانی» تبدیل می‌شود.

4ـ می‌شود کمی بیشتر در مورد شعر عاشقانه با من اجتماعی» و من انسانی» توضیح دهید؟

من معتقدم که علاوه بر اشعار عاشقانه و عرفانی، شعرهای اجتماعی، مذهبی، ی و. هم به گونه‌ای از عشق نشأت می‌گیرند.تا زمانی که عشق به هم‌نوع نباشد، دیدن معضلات اجتماعی و مسائلی مانند فقر، بی‌عدالتی، تفاوت دردناک طبقاتی، آمار سرسام‌آور کودکان بی‌سرپرست و. روح شاعر را درگیر نمی‌کند و به غلیان احساس و باروری اندیشه‌ی او نمی‌انجامد تا شعری خلق شود. تا زمانی که عشق به هم‌جنس نباشد، درد عمیق ن سرپرست خانوار، دختران بی‌جهاز، ن بیوه و . دستمایه‌ی نوشتن نمی‌شود و از این نوع است عشق به وطن، عشق به مذهب و دین و. که شعرهای ملی ـ میهنی، شعرهای اهل‌بیتی، شعرهای مرتبط با فرهنگ شهادت و . حاصل این گونه عشق ورزی اند.

5ـ تا آنجا که اطلاع داریم پری روز» نهمین کتاب شماست. سیر تکامل آن را نسبت به دیگر آثارتان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بهتر است پاسخ این سؤال و ارزیابی سطح کتاب و نحوه‌ی ارتباطش با مخاطبان را زبان منتقدین و دوست‌داران شعر بشنویم. اما آنچه که می‌توانم در این مورد بگویم این است که اشعار هیچ یک از آثار پیش از اینم را به اندازه‌ی اشعار پری‌روز، زندگی نکرده‌ام. اکثر شعرها در لحظات خاص و در گیرودار تجربه‌های تلخ و شیرین، اتفاق افتاده‌اند و به گونه‌ای شگفت‌آور مرهم زخم‌هایی ناگفتنی بوده‌اند و توانسته‌اند زندگی را زیباتر و قابل تحمل‌تر جلوه دهند. در عین حال کوشیده‌ام تا زبان شعرها نوتر و منسجم‌تر از قبل باشد و صورت و محتوا به موازات هم رشد کنند و یکی قربانی دیگری نشود. ضمن اینکه تلاش شده تصاویر شکل دهنده‌ی صورت شعر، حاصل دریافت و تجربه‌ی شاعر باشند و در محتوا، مخاطب با درونگرایی صرف شاعر مواجه نشود و مضامین، بین دنیای درون و بیرون در نوسان باشند.

6- منتقدین با گزینش پری‌روز به عنوان کتاب برتر و مخاطبان با استقبال از آن، پاسخ سؤال ما را به خوبی داده‌اند. اگر نکته یا مطلب ناگفته‌ای مانده بفرمایید.

سپاسگزارم از لطف و حسن‌نظرتان و امیدوارم که شعر، پلی برای رسیدن ما به قله‌های انسانیت باشد و دریچه‌های تازه‌ای به سمت نادیده‌ها و ناشنیده‌ها به رویمان بگشاید.

برنامه شعر شبانه» شنبه 19 مرداد، حسنا محمدزاده، شاعر خوش ذوق کاشانی را معرفی میکند.

به گزارش روابط عمومی رسانه ملی حسنا محمدزاده، سال 1361 در کاشان دیده به جهان گشود. این شاعره کاشانی از سال 76 شعر را به صورت جدی دنبال کرد و همزمان تحصیلات دانشگاهی اش را در رشته الکترونیک به پایان رساند. یکی از مهمترین ویژگی های غزل محمدزاده، بهره گیری از زبانی ساده و روان است. او مفاهیم مد نظرش را به صورت کاملا گویا و قابل درک، اما مبتنی بر منطقی شاعرانه که برای تمامی مخاطبان قابل درک باشد بیان می کند .

لینک خبر در : پایگاه اطلاع رسانی صدا و سیمای جمهوری اسلامی

حسنا محمدزاده براساس خوانش و تحلیل آثار ۱۰ شاعر معاصر سرمشق» نوشت

حسنا محمدزاده گفت: مجموعه‌ سرمشق» به خوانش و تحلیل آثار ۱۰ تن از شاعران معاصر، اختصاص یافته‌است تا از این طریق، تصویری از منظومه‌ فکری و جهانبینی شاعران و گونه‌های برجستگی و نوآوری در شعرشان، در چشم‌انداز شاعران جوان قرار دهد.

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، کتاب سرمشق»، مجموعه‌ای پژوهشی به قلم حسنا محمدزاده»‌ است که با رویکرد خوانش و تحلیل نمونه‌هایی از شعر معاصر و به همت انتشارات هزاره‌ ققنوس چند روزی است روانه‌ بازار کتاب شده‌ است.

حسنا محمدزاده در گفت‌وگو با خبرنگار فارس درباره‌ هدف از تدوین سرمشق» اظهار داشت: با توجه به حضور چشمگیر شاعران جوان و پرانرژی در عرصه‌ قلم و سرعت پیشرفت تکنولوژی و گسترش وسیله‌های ارتباط جمعی در دنیای امروز که با وجود محاسن فراون، توانسته‌اند تا حدودی مرزهای شاعرانگی را جابه‌جا کنند، می‌توان گفت شعر، بیش از هر زمان دیگری نیازمند تحلیل و بررسی است. شاید یکی از راه‌های کمک به حرکت رو به رشد شعر، واکاوی آثار موفق‌ و بررسی پیچ و خم‌های مسیر تحول شعر تا به امروز باشد.

* سرمشق» به خوانش و تحلیل آثار ده تن از شاعران معاصر، اختصاص​ دارد

 این شاعر درباره محتوای سرمشق افزود: مجموعه‌ سرمشق» به خوانش و تحلیل آثار ۱۰ تن از شاعران معاصر، اختصاص یافته‌است تا از این طریق، تصویری از منظومه‌ فکری و جهانبینی شاعران و گونه‌های برجستگی و نوآوری در شعرشان، در چشم‌انداز شاعران جوان قرار دهد. در انتخاب شعرا، تنوع آثار و گرایش‌های صوری و محتوایی‌شان مد نظر بوده‌ و تلاش شده‌است که آثار منتخب، درون‌مایه‌های گوناگون از جمله: عاشقانه، عرفانی، اجتماعی، اعتراض، مذهبی و حِکمی را در بر بگیرند و برای تنوع در جلوه‌های صوری، به قالب‌های چون: غزل، رباعی، نیمایی، چهارپاره و سپید، پرداخته شده‌است.

* مسیری که برای تالیف یک کتاب طی شد

وی اضافه کرد: برای مثال در تحلیل قالب غزل و شناخت شاخصه‌های غزل نو و صورت‌های نوآوری در آن، به سراغ اشعار سیمین بهبهانی» رفته‌ایم و درونمایه‌‌های عاشقانه، با اشعار محمدعلی بهمنی» مورد بررسی قرار گرفته‌است. همچنین برای بدست آوردن رگه‌های عرفان در غزل معاصر و چگونگی بازتاب آن در شعر و شباهت‌ها و تفاوت‌هایی که ممکن است عرفان مدرن، با عرفان شاعرانی چون مولوی و سنایی داشته باشد به غزل‌های زکریا اخلاقی» پرداخته شده‌است. برجستگی‌های شعر سپید امروز و بازتاب هنرمندی‌های زبانی، موسیقیایی، تخیلی و محتوایی در آن با تفحص در اشعار سپید منوچهر آتشی» صورت گرفته‌است. و در سپید سروده‌های علی داودی» با تکیه بر مبحث رومانتیسم اجتماعی و چگونگی بازتاب آن در شعر ادامه یافته‌است. برای تحلیل قالب رباعی و بیان مختصری از آنچه تا به امروز بر این قالب گذشته و بررسی گونه‌های نوآوری فرمی و محتوایی در آن، رباعیات بیژن ارژن» مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. برای قالب نیمایی و درونمایه‌ اعتراض و آشنایی با برخی هنرمندی‌های زبانی، نیمایی‌های مرتضی امیری اسفندقه» مورد تحلیل بوده‌اند.

وی ادامه داد: قالب چهارپاره با نگاهی به شعر سعید بیابانکی» و تحلیل سمبولیسم اجتماعی در آن صورت گرفته‌است. غزل‌ها و مثنوی‌های غلامرضا کافی» را با نگاهی به قلندریه، بازتاب قرآن در زبان شعر و تأملی در رویکرهای آرکاییک زبان، به تماشا نشسته‌‌ایم و در پایان، بررسی بخشی از شعر مذهبی امروز و چگونگی بازتاب جلوه‌های مختلف ت و اجتماع در آن و توجه به سفرنامه‌نویسی، با تفحص در نیمایی‌های سید مهدی » صورت گرفته است.

* کتاب‌های معتبر علمی و آکادمیک در حوزه‌ شعر معاصر مبنای سرمشق» شد
 
وی در پاسخ به اینکه دستمایه‌ تدوین این مجموعه بیشتر چه آثاری از شاعران و چه کتاب‌هایی بوده‌است، خاطر نشان کرد: به جز سیمین بهبهانی و منوچهر آتشی که مبنای تحلیل، مجموعه‌ کامل اشعارشان بوده در مورد دیگر شاعران، تنها به تحلیل یکی از آثار منتشر شده‌شان پرداخته‌ایم و مسلما در یک اثر منتشر شده‌ شاعر، نمی‌توان به نتیجه‌ای کلی در مورد سبک و جهان‌بینی وی دست‌یافت. برای آشنایی مخاطبان این مجموعه با فضای شعری و حال و هوای شاعران، در مقدمه‌ کار هر یک، تعدادی از اشعارشان نقل شده‌است. علاوه بر آن مطالبی از کتاب‌های معتبر علمی و آکادمیک در حوزه‌ شعر معاصر (با هدف رفع بخشی از ابهامات و روشن شدن پاره‌ای از مسائل) گزینش و نقل قول شده‌اند.  
 
محمدزاده همچنین به شاعران موفق هم اشاره کرد و ابراز داشت: مسلما تعداد شعرای موفق و آثار برجسته به انتخاب‌های این کتاب محدود نمی‌شود و برای پرداختن به بهترین آثار معاصر باید مجموعه‌های نقد محور مکملی گردآوری شوند.